Archiwa: Wędrówki krajoznawcze

29 wrz

Ku „mojej Lipnicy” (2)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Opisanie Lipnicy Murowanej mej rodzinnej miejscowości na stronach portalu Lipniczanin.pl, zajęło mi trochę czasu, zaczęło się bowiem 18 września 2014 r. Prezentowałem ją w różnorodnych czasowych i przestrzennych wymiarach. Pora zatem podsumować 114 spisanych odsłon tego urokliwego miasteczka, sławnego historią i osobliwą aurą swej duchowości. Nawiązując do pierwszego tekstu, ostatni mój wpis tytułuję podobnie - Ku „mojej Lipnicy” W geograficznej przestrzeni Lipnicę Murowaną odnaleźć można w południowo-wschodniej części Pogórza Wiśnickiego, są to równocześnie południowo-wschodnie fragmenty Wiśnicko - Lipnickiego Parku Krajobrazowego. Jest to strefa przejściowa z krajobrazu pogórskich garbów i falistych wzniesień rozciągających się na północy, do wyraźnie ukształtowanych pasm…

01 wrz

Turystyczna przestrzeń południowych rubieży Pogórza na styku z Beskidem Wyspowym

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Lipnica Dolna – Lipnica Murowana – Rajbrot – Iwkowa - Wojakowa, to już uznane z turystycznego punktu widzenia miejscowości. W obszarze tym graniczą ze sobą Pogórze Wiśnickie i Pogórze Rożnowskie przy równoczesnym sąsiedztwie Beskidu Wyspowego. Jest to kraina mieszanych lasów, wysokich wzgórz i bystrych potoków cieknących na wszystkie strony. Przybysza urzeka tu wszechobecna cisza, zapach łąk i pól, swoiste siedlisko wartości dla zmysłów. Daleko stąd do wielkich i gwarnych miast, na warunki mocno już zurbanizowanego Pogórza, można by rzec – oaza przyrody i harmonii krajobrazu. Chociaż potęgujący się z roku na roku proces przemian zmierzających do „ucywilizowania” kolejnych stojących na…

10 sie

W głuszy Potoku Piekarskiego

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Piekarski Potok to jeden z głównych dopływów Uszwicy w górnej części jej dorzecza. Źródła tego strumienia wypływają z północnych zboczy Rogozowej (536 m), na wysokości około 465 m npm.. Długość cieku wynosi 4, 8 km, a jej spadek 16 ‰. Piekarski Potok wpada do Uszwicy w Lipnicy Dolnej, kilkadziesiąt metrów na północ od stacji benzynowej, jego ujście znajduje się na wysokości 265 m npm. Potok w górnym i środkowym biegu (80 % długości) płynie przez obszar lasów porastających grzbiety Rogozowej, Dominicznej Góry, Piekarskiej Góry, Duchowej Góry. Jest to las mieszany o znacznym udziale buka, a także świerka, sosny i jodły.…

04 kwi

Szlaki i ścieżki turystyczne w obszarze gminy Lipnica Murowana

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Krajobrazy Pogórza i Beskidów, to krajobrazy niezwykłej urody, splatają się w nich niekwestionowanej wartości zasoby przyrodnicze i kulturowe, urok przestrzennego ładu, kompozycje wzgórz, lasów, pól i wsi. Nad nimi panują enklawy ciszy i subtelny zapach niosącego się ponad wszystkim rześkiego powietrza. Współcześnie, walory te urastają do rangi najbardziej wartościowych bodźców leczących zmęczone ciało i umysł. W tym wędrowaniu towarzyszyć nam będą przyrodnicze i kulturowe krajobrazy, przewijać się będą wątki historii i dzieje wyjęte z legend, nie powinno też zabraknąć wszystkich innych komponentów wyrażających piękno naszych ojcowizn. Właśnie ku takim celom prowadzą nasze szlaki i ścieżki. Szlaki turystyki pieszej Pierwszy szlak…

23 paź

Z biegiem Uszwicy (2)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Za przełomowym odcinkiem Uszwicy między Dominiczną Górą, a Paprotną, rozpoczyna się wykształcone w geologicznej synklinie Obniżenie Uszwicy. Może tu za kilka lat w rejonie Porzecza powstanie sztuczny zbiornik retencyjny? ... Ta część po rzece zwie się Porzecze wodnym osadem hojnie karmiona, Nurt ma tu wartki, kamienie wlecze, na brzegach rośnie z olszyn zasłona ... W rejonie przeprawy przez Uszwicę do Miejskiego Lasu, wznosi się stromy brzeg – obnażona ściana fliszu karpackiego. Jak w książce „opisane” są tu naprzemianległe warstwy piaskowca i ilastych łupków ułożonych w fałd antykliny. W rejonie tym wpada do Uszwicy pierwszy na terenie Lipnicy Murowanej dopływ, jest…

24 wrz

Z biegiem Uszwicy (1)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Pośród lasu osłaniającego górskie wzniesienia pulsuje źródło, skurcze jego dna dostarczają światu kolejnej porcji wody. Wypływa kropla po kropli, które chmury uroniły na górze. Ze źródła powstaje nowa jakość – górski potok, który wkrótce przeistoczy się w rzekę. * Rzeka Uszwica wpisuje się wyraziście w pogórski krajobraz Małopolski, jest jedną z większych jej rzek, a zarazem najbardziej groźnych i nieujarzmionych. Nasza Uszwica wypływa z bogatej sieci źródeł na północnych stokach Kobyły (603 m) – Beskid Wyspowy i Rogozowej (536 m) – Pogórze Wiśnickie w obszarze wsi Rajbrot. Długość rzeki wynosi 151 km (jej ujście do Wisły znajduje się w Woli…

31 sie

Przydrożne sacrum na lipnickiej ziemi

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Wśród wielu osobliwości naszej lipnickiej ziemi znajdują się także kapliczki i krzyże przydrożne. Odczytywać je trzeba przede wszystkim jako znaki sakralne, miejsca modlitwy, w tym celu bowiem zostały wzniesione. Jednakże, niezależnie od przesłań wiary mieszczą w sobie niezaprzeczalne wartości architektoniczne i krajobrazowe. Jak sięgnąć pamięcią i zakresem widnokręgu, to ukażą się naszym oczom przydrożne znaki sakralne. To tradycyjny widok polskich krajobrazów, a już szczególnie małopolskich wsi i dróg doń i przez nie wiodących. Wyrosły wszędzie jako znaki wiary wyrażające powszechny kult Boga i Jego świętych, prezentują poprzez swą architekturę i artystyczny wyraz tożsamość kulturową regionu. Wspólnie tworzą duchową aurę naszej…

28 sie

Z historii i legendy – Kolumny lotników (7)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Kolumna pod klasztorem wiśnickim Pauli Żegota, XIX-to wieczny historyk, folklorysta, a przede wszystkim krajoznawca, od którego zapisanej legendy rozpoczęliśmy podróż ciągiem kolumn, wspomina w swoich relacjach z podróży, iż: „Lud opowiada, że jest w okolicach Wiśnicza 6 podobnych słupów” Dla uzupełnienia historii kamiennych kolumn wznoszących się między Bochnią, a Lipnicą, o których wspomina Żegota, a których dotychczas wymieniliśmy pięć, trzeba więc dodać jeszcze jedną. Ale tej już nie ma, znane jest jedynie miejsce na którym kolumna stała, czyli przy drodze z wiśnickiego zamku do klasztoru (obecnie więzienia). We wspomnianym przez Żegotę miejscu stoi teraz kapliczka o wysokim, sześciokątnym trzonie z…

23 lip

Z historii i legendy – Kolumny lotników (6)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Kolumna na Lipczonce Figura krzyża zwana lokalnie „Bożą Męką” , piąta z kolei, znajduje się na widokowym wzgórzu zwanym Lipczonka (360 m) w Lipnicy Górnej, odsunięta kilkanaście metrów od ciągu drogi do Lipnicy Murowanej, po jej prawej stronie. Jest to miejsce niezwykle widokowe, ukazuje szeroką panoramę wzgórz na południowych rubieżach Pogórza Karpackiego, zza których wyłaniają się jeszcze beskidzkie wzniesienia. Kolumna na Lipczonce jest najmniejszą i najuboższą w zdobienia wśród dotychczas prezentowanych. Kolumna ta była w nieznanym okresie czasu wywrócona (niekoniecznie mogło to mieć miejsce właśnie tutaj), lecz jak to wynika z oglądu, po ponownym jej ustawieniu nie odzyskała swej pierwotnej…

06 lip

Z historii i legendy – Kolumny lotników (5)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Kolumna na Bukowcu Czwarta już z kolei kolumna znajduje się w Leksandrowej przy granicy z Łomną, w ciągu drogi Nowy Wiśnicz - Lipnica Murowana, na tzw. Bukowcu. Kolumna ta została starannie odnowiona latem 2009 r. Kamienny słup wysokości 4,1 m podnosi się z czworobocznego cokołu wspartego z kolei na kamiennym fundamencie, głowica wykształcona jest w dwupoziomowy abakus, z którego wyrasta ostatecznie żelazny krzyż. Na bazie kolumny znajduje się data 1747 r. i napis: „Za dusze N. Robaka, E. Bartłomieja Wiewiórskiego Y Agniszki żony jego. Przechodzący cłeku Hac via dic Ave Maria” (tą drogą odmów Zdrowaś Maria). W rozrogu wierzchowin i…

18 maj

Z historii i legendy – Kolumny lotników (4)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Kolumna w Nowym Wiśniczu Trzecią z kolumn szukać należy w Nowym Wiśniczu, ale patrząc na datę budowy była z nich pierwszą. Zlokalizowana jest przy budynku Liceum Sztuk Plastycznych. Dawniej (od 1912 r.) mieścił się tu Sąd Powiatowy (później Sąd Grodzki). Z chwilą wybudowania tego gmachu, stojąca tu przedtem kolumna została nieco przesunięta na wschód i zajmuje teraz miejsce bezpośrednio przy zakręcie drogi biegnącej z Bochni do Nowego Wiśnicza. Ideę budowy kolumn z krzyżem, owych „kolumn lotników” zapoczątkował Stanisław Lubomirski, wzorował się na warszawskiej kolumnie króla Zygmunta III Wazy. Kolumna ufundowana została w 25-tą rocznicę zwycięstwa chocimskiego, do którego w…

30 kwi

W Iwkowej – na styku pod Rogozową

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Iwkowskie strony były przez długi okres czasu silnie związane z Lipnicą, wszak Iwkowa i Lipnica Murowana był królewszczyzną, a na dodatek, o czym wspomina dokument wystawiony w dniu 2 września 1404 r. przez króla Władysława Jagiełłę, była … przedmieściem Lipnicy! Bacówka „Biały Jeleń” Jednym z osobliwych miejsc naszego sąsiada zza miedzy, jest „Bacówka „Biały Jeleń”, wybierzmy się tam starym szlakiem węgierskim, którym biegnie teraz z lipnickiego Rynku czarny szlak turystyczny. Dokonanie prezentacji tego niezwykłego obiektu, jakim jest Bacówka „Biały Jeleń”, a który przeszedł długą drogę od schroniska turystycznego, do zapewniającego różnorodne usługi hotelu, jest rzeczą niezmiernie trudną. Pozostanie zawsze niedosyt, iż…

18 mar

Z historii i legendy – Kolumny lotników (3)

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Kolumna w Olchawie Kolejną z tajemniczych kolumn spotkać możemy w ciągu drogi Bochnia – Limanowa, w miejscowości Olchawa. Stoi ona nie przy samej drodze, lecz jest nieco od niej cofnięta o 20 sążni (czyli około. 35 m), jak wyliczył to skrupulatnie M. Gralewski i nosi datę 1654 r. Fundatorem tej kolumny był prefekt zamku Lubomirskich w Wiśniczu Jan Drozdowski. Wystawił ją na swych włościach w obrębie majętności wiśnickich, których ówczesnym właścicielem był Michał Aleksander Lubomirski. Jest ona najwyższa i najbardziej okazała ze wszystkich kolumn, o których jest mowa. Kolumnę wieńczy wyraźnie wysunięty poza kapitel abakus, który z kolei zakończony jest…

13 mar

Wędrówki krajoznawcze – Tajemnice skalnego grzyba

lipniczaninWędrówki krajoznawcze, wpislip

Ów grzyb, który skrywa tajemnice „rośnie” sobie na wzgórzu Bukowiec (Połom Duży) w centralnych partiach Pogórza Wiśnickiego. Jego walory przyrodnicze sprawiły, iż wraz z otaczającym go lasem bukowym został objęty ochrona prawną. Jest to rezerwat przyrody o nazwie „Kamień Grzyb”. Ta piaskowcowa wychodnia została ukształtowana siłami przyrody, one to nadały skale formę grzyba, jest to jak mówią, najpiękniejszy skalny grzyb na Pogórzu Karpackim. Temu urodziwemu zabytkowi przyrody poświęcony został już jeden z odcinków (4-ty), cyklu „Lipnica Murowana w objęciach Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego”. Zajmijmy się zatem teraz jego tajemnicami. „Kamień Grzyb”, obiekt naszego poznania tworzą dwie formy skalne, jedną z nich,…