Zabytki
Drewniany Kościół św. Leonarda
Lipnica Murowana jako jedna z niewielu miejscowości na terenie Małopolski posiada perłę średniowiecznej architektury drewnianej. Jest nią niewątpliwie kościół św. Leonarda, w którym znajduje się słup pogańskiego bożka Światowida, na którym wsparty jest ołtarz. Został on wybudowany w XV w. na miejscu dawnej gontyny pogańskiej. Ten cmentarny kościółek jest konstrukcji zrębowej, częściowo pobity gontem, jednonawowy z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Piątego lipca 2003 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO (Kras 2003 r.).
Fot. Kościół św. Leonarda wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
We wnętrzu znajdują się wyjątkowo cenne zabytki dawnego malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego. Ściany i strop pokrywają malowidła z różnych okresów, począwszy od gotyckich jeszcze, patronowych motywów na stropie, aż po barokowe cykle przedstawieniowe z 1711 r. Wystroju malarskiego i dydaktyki tej dekoracji dopełniają pełne ekspresji ludowej unikalne malowidła, ilustrujące Dekalog, zdobiące parapet chóru muzycznego. Wielką wartość artystyczną, zwłaszcza w kontekście całości wnętrza, posiadały znajdujące się tu do niedawna trzy ołtarze tryptykowe, dzieła małopolskiego cechowego malarstwa tablicowego, wielokrotnie wzmiankowane i omawiane w literaturze fachowej. Ołtarz główny dedykowany patronowi kościoła św. Leonardowi powstał w warsztacie krakowskim w początku XVI w. Wcześniejszy jest ołtarz boczny ze sceną Adoracji Dzieciątka Jezus (w polu środkowym), jeszcze ze schyłku XV w. Interesujący jest również trzeci tryptyk, dedykowany św. Mikołajowi z około 1530 r. Do średniowiecznych zabytków zalicza się jeszcze płaskorzeźba zaśnięcia Najświętszej Panny Marii z końca XIV w. Po włamaniu do kościoła i kradzieży tryptyków, jakie miało miejsce z 4 na 5 lipca 1992 r., odzyskane tryptyki znajdują się obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie (Kras 2003 r.)
Kościół św. Szymona z Lipnicy
Kościół pod wezwaniem bł. Szymona został zbudowany na miejscu domu rodzinnego bł. Szymona w latach około 1636-1648, a więc jeszcze przed jego beatyfikacją, która miała miejsce 24 II 1685 r.
Fot. Kościół św. Szymona w Lipnicy Murowanej.
Na uwagę w kościele zasługuje ołtarz w stylu rokokoneogotyckim z 1860 r., w którym znajduje się obraz bł. Szymona z II połowy XVII w. Obok kościoła zachowała się szesnastowieczna studnia.
Kościół parafialny św. Andrzeja Apostoła
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła został wzniesiony z fundacji króla Kazimierza Wielkiego, który przez dokumenty wydane w dniu 1 VII 1363 r. oddał go do kultu.
Fot. Kościół św. Andrzeja Apostoła w Lipnicy Murowanej.
Usytuowany na skraju dawnego miasta, zachował bryłę gotycką mimo przebudów (głównie z 1720 i 1754 r.) po kolejnych zniszczeniach i pożarach. W 1810 r. runęło sklepienie gotyckie, które niestety nie zostało odbudowane tylko zastąpione powałą. Do najcenniejszych zabytków znajdujących się w nim można zaliczyć umieszczoną w bocznym ołtarzu gotycką rzeźbę Matki Bożej
z Dzieciątkiem z około 1370 r., krzyż na tęczy nawy głównej z XVII w. oraz ołtarz boczny Pana Jezusa Ukrzyżowanego z początków XVIII w. Warto też zwrócić uwagę na chrzcielnicę kamienną z XIV lub XV w. (www.lipnicamurowana.pl).
Zabytkowy Rynek w Lipnicy Murowanej
Obszerny kwadratowy rynek stanowi centrum a zarazem, obok kościoła p.w. św. Leonarda, najcenniejszy zabytek Lipnicy Murowanej. Wokół rynku wznosi się parterowa zabudowa, w większości drewniana. Domy usytuowane są przeważnie szczytowo, a wiele z nich zachowało do dziś podcienia wsparte na słupach. Wiele z domów mieszczańskich w rynku zostało uznanych za zabytkowe.
Fot. Zabytkowy Rynek w Lipnicy Murowanej.
Na środku rynku stoi rzeźbiona w kamieniu figura św. Szymona z Lipnicy z 1913 r., który swym spojrzeniem obejmuje lipnicką dziedzinę, zaś wzniesioną ręką wskazuje cel naszego życia czyli niebo (Wiśniowski 1994 r.).
Dwór Ledóchowskich
Fot. Dwór Ledóchowskich .
Dwór Ledóchowskich został wybudowany przez Bzowskiego około 1830 r. W dworze tym mieszkała błogosławiona Maria Teresa i święta Urszula Ledóchowska.
Figura św. Floriana
Figura przedstawiająca św. Floriana wzniesiona została w 1837 r.
z fundacji mieszczan na pamiątkę wytyczenia rynku (niezrealizowanego) nowego miasta, które miało powstać po pożarze Lipnicy Murowanej w 1828 r. Posąg św. Floriana osadzony jest na czworobocznym ogzymsowanym postumencie na którym znajduje się duża płaskorzeźba przedstawiająca króla Kazimierza Wielkiego.
Fot. Zabytkowa figura św. Floriana.