Z inicjatywy przyjaciół Lipnicy 2 lutego 2011 można było wysłuchać wykładu Pana Jakuba Fortuny pt. „O Lipnicy – słów kilka . . .” Spotkanie odbyło się w Sali Senackiej w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ul. Gołębiej 24, zorganizowane przez Towarzystwo Naukowe w Uniwersytecie Jagiellońskim „Disputationes Academicae”.
W pierwszej części prelegent mówił o legendach i podaniach dotyczących początków i okoliczności założenia Lipnicy przez króla Władysława Łokietka w roku 1326. Następnie w 1379 roku Lipnica została powtórnie lokowana na prawie magdeburskiem przez Elżbietę Łokietkównę. Herb miasta przedstawia drzewo lipy przebite mieczem na błękitnym tle. Przypomniano wiele ciekawych podań lokalnych zachowanych w miejscowej tradycji i związanych z najdawniejszymi dziejami tej miejscowości.
A oto jedna z legend:
„Pewnego razu królewska drużyna oddaliła się znacznie od Krakowa i zagłębiła w przepiękną puszczę”. „Król podziwiał uroki ziemi, przybywało upolowanego zwierza…” „Wreszcie zmęczona drużyna zatrzymała się na pięknej, leśnej polance. Dziwne to było miejsce. Trawa tam rosła nad podziw bujna, a słodki, miodny zapach wciskał się uparcie w nozdrza. Tak pachną tylko kwitnące lipy. Było ich tu wiele…” Król zsiadł z konia i nakazał odpoczynek.” „Po posiłku król rzekł, że chce zostać sam…” Kiedy zasnął „… najstarsze drzewo podeszło do władcy i powiedziało:
– Jeśli ci się tutaj tak podoba, to uczyń coś, by to miejsce stało się nieśmiertelne, by pamiętano o nim przez całe stulecia”. /fragment książki Zofii Wiśniewskiej pt. Baśnie, Podania, Legendy Ziemi Bocheńskiej/.
W części drugiej zaprezentowano najcenniejsze zabytki sakralne i świeckie znajdujące się w Lipnicy, począwszy od zachowanych w szczątkowej postaci fragmentów murów obronnych, od których podobno Lipnica Murowana wzięła swą nazwę, następnie drewniany gotycki kościół św. Leonarda z roku 1141, obecnie wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Narodowego UNESCO, gdzie za głównym ołtarzem znajduje się przedchrześcijański posąg Światowida rzeźbiony w żywym niegdyś drzewie – unikat na skalę światową. Przedstawiono z kolei inne znakomite zabytki jak: zabudowa rynku z podcieniami wzorowanymi na kanonach średniowiecznych, potem kilkakrotnie przebudowanymi, ratusz (zniszczony w czasie „Potopu Szwedzkiego”, podobnie jak wspomniane wyżej mury niegdyś okalające miasto). Omówiono w dalszej kolejności inne zabytki sakralne, jak gotycki kościół św. Andrzeja i barokowy kościół św. Szymona. Z zabytków świeckich przedstawiono m.in.: dzieje podbudowania i historię dworu Ledóchowskich, obecnie własność parafii. Dalej dwór Starościński z XVII w, czy też pomnik króla Władysława Łokietka jako jedyny w Polsce. Wśród pamiątek znanych Lipniczan na uwagę zasługuje figura św. Szymona w centrum rynku Lipnicy Murowanej.
W części trzeciej przedstawiono sylwetki znanych Lipniczan zarówno z przeszłości jak z czasów obecnych. Należą do nich m.in.: św. Szymon który jako jeden z wielu absolwentów Akademii Krakowskiej z rejonu Ziemi Bocheńskiej, zasłynął, już jako kaznodzieja i duszpasterz z zakonu Bernardynów pod Wawelem w Krakowie, jako też szczególnie jałmużnik i opiekun najuboższych. Znakomitym Lipniczaninem był Bartłomiej z Lipnicy prof. Akademii Krakowskiej, który wykładał tam geometrię Euklidesa. Dalej święci i błogosławieni z rodziny Ledóchowskich: Maria Teresa, Urszula. Włodzimierz Ledóchowski zmarły w 1943 r, jako jedyny z Polaków piastował wysoką godność Generała odnowionego zakonu Jezuitów.
Lipnica utraciła prawa miejskie w 1934 r
W nawiązanej dyskusji wiele cennych uwag przekazał m.in.: obecny na spotkaniu ks. prof. dr hab. Adam Kubiś, niegdyś rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, postulator w toczącym się w ubiegłych latach procesu beatyfikacyjnego Marii Teresy Ledóchowskiej. Całość była ilustrowana przeźroczami, przygotowanymi przez referenta.
Dobrze przyjęty i ciekawy wykład Jakuba Fortuny o dziejach królewskiego niegdyś miasta Lipnicy wpisuje się w tradycję tych inicjatyw, które przybliżają i udostępniają w szerszym wymiarze sylwetki naszych małych ojczyzn, o znakomitej często historii i zasługach.
Autor tekstu Aleksander Płazak
Zdjęcia Maria Liszka
