Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, te święta przywołują na myśl cmentarze, na których spoczywają bliscy nam zmarli. W tych właśnie dniach jesteśmy tu szczególnie obecni, także modlitwą i pamięcią.
By zacząć historię lipnickich cmentarzy cofnąć się trzeba w dość odległe dzieje, ku początkom osadnictwa na terenie Lipnic. W znaleziskach z różnych okresów prehistorii, odnaleziono też naczynia będące niegdyś urnami popielnicowymi, tę ich tu obecność uznać możemy za pierwszy lipnicki cmentarz, a z pewnością za jego pierwotne stadium.
Potwierdzenie istnienia zorganizowanego osadnictwa na terenie Lipnic pochodzi dopiero z połowy XII w. i związane jest to z budową pierwszego kościoła i ustnej tradycji, według której miał on zastąpić pogańską świątynię. Jeśli była gontyna, winny być i ciałopalne pochówki.
Wiadomości o samych cmentarzach pojawiają się stosunkowo późno, chociaż wiadomym jest, że wiernych Kościoła katolickiego chowano koło świątyń. Skoro według pisemnych przesłanek pierwszy kościół w Lipnicy (Lipniku) powstał w 1141 r., można przypuszczać, że już wtedy, koło tegoż kościoła powstał i cmentarz. Z chwilą budowy kościoła p.w. św. Andrzeja w 1364 r., zgodnie z ówczesnymi zasadami, zmarłych rozpoczęto chować przy jego murach, zapoczątkowując tym samym istnienie na długie lata cmentarza parafialnego. Stosowano też wówczas zasadę chowania zasłużonych w miejscach eksponowanych, wtedy były nimi tereny położone bezpośrednio przy kościelnych murach.
Sprawozdania z biskupich wizytacji duszpasterskich, wspominają po raz pierwszy o lipnickim cmentarzu w roku 1596, był już on wtedy prawidłowo zorganizowany, istniała na nim też kostnica. Obecność cmentarza potwierdzają także kolejne wizytacje z lat 1618, 1630, 1730.
Z chwilą zajęcia przez Austrię Małopolski (Galicja), władze cesarskie wydały dekret zakazujący pochówków przy kościołach, a więc pod koniec XVIII w. zmarłych przy kościele św. Andrzeja już nie chowano, ten cmentarz zlikwidowano ostatecznie w 1930 r. Ale już wcześniej, z pewnością z przyczyny przepełnienia pochówkami cmentarza przykościelnego, założono nowy cmentarz, który później przybrał miano „Starego”. Sądzi się, że było to w 1711 r. gdyż wtedy dokonano remontu kościoła p.w. św. Leonarda, przysposabiając go do funkcji kościoła cmentarnego. Stał się ten cmentarz odtąd oficjalnym cmentarzem parafialnym.
Wędrówkę po lipnickich cmentarzach zacznijmy słowami wiersza.
Snuje się wieczne odpoczywanie
Pośrodku mogił Starego cmentarza
Ale czy wieczne grobów będzie trwanie ?
Czy wszyscy sięgną stopni ołtarza ?
Zastygły pamięcią z grobów tablice,
Krzyże omszone skruszone wiekiem,
Figury boże, święte kaplice,
Zasnęli zmarli śmierci wyrokiem.
Groby są smutne, tu leżą zmarli,
Dnia oczekują swego zmartwychwstania,
Nadzieję życia w pokucie zawarli
– Niechże im świeci gwiazda zarania.
D.O.M. spoczynku Agnieszki, Andrzeja,
Nad nim figurka Maryi święta
I zwykła ludzka w Bogu nadzieja
W kamiennym grobie grzęźnie zamknięta.
W świec łunie krążą zmarłych cienie,
I światłość wiekuista niechaj się stanie,
Słowami pacierza przez dusz wypomnienie.
Wieczne spoczywanie racz im dać Panie.
Tekst i zdjęcia: Czesław Anioł
