Paprotna – góra osobliwa
W południowych partiach W– LPK, tam gdzie schodzą się granice Rajbrotu, Lipnicy Górnej, Muchówki i Łąkty Górnej, wznosi się rozległy masyw Paprotnej zwany też Paprotną Górą. Góra ta wznosi się na wysokość 441 m npm, chociaż bardziej wyróżniającym się w krajobrazie i powszechnie uznawany za szczyt, jest jej niższy wierzchołek o wysokości 436 m. W rejonie tego szczytu występuje wiele większych i mniejszych wychodni piaskowca noszących wspólne miano – „Kamienie Brodzińskiego”. Jest to największa formacja skalna występującą w obszarze Wiśnicko – Lipnickiego Parku Krajobrazowego.
Nie przypadkiem skały na Paprotnej nazwane zostało imieniem narodowego poety Kazimierza Brodzińskiego. W latach swojej młodości, a konkretnie w latach 1804 – 05 przebywał w pobliskim Rajbrocie, dokąd z Lipnicy po śmierci męża, a jego ojca przeniosła się macocha. Istotnym elementem jego edukacji i kształtowania się osobowości w okresie pobytu w Rajbrocie, były częste i ulubione wycieczki do malowniczej grupy skał położonych na wzgórzu Paprotna, między Lipnicą a Rajbrotem. Dla młodego Brodzińskiego skalne ostańce stały się osobistą „świątynią dumania”. W utworze „Wspomnienia mojej młodości”, które były jego pamiętnikiem, rozpamiętywaniem wydarzeń, pisze : „ … póki jeszcze służyła jesienna pora chodziłem w pole i ukryty w gęstwinach układałem rymy …”
Doceniając wielki patriotyzm Brodzińskiego, jego umiłowanie rodzinnej ziemi, grupa działaczy bocheńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego postanowiła nazwać ten skalny zabytek jego imieniem. Dziś jako pomnik przyrody nieożywionej (od 1962 r., wcześnie rezerwat), są „Kamienie Brodzińskiego” cennym obiektem przyrodniczym i celem turystycznego poznania.
Oprócz tej grupy skałek, wychodnie piaskowcowe występują w całym rejonie wzgórza, ciągną się na kierunku południowy – zachód, północny-wschód. W tym obszarze przebiega bowiem pas twardzielcowych warstw piaskowców, wyłaniających się mniej więcej co kilkadziesiąt metrów z powierzchni grzbietu formą baszt, ambon czy progów skalnych.
Pas ów zaczyna się w południowej części pasma Paprotnej, w rejonie Łąkty Górnej. Kolejne warstwy piaskowca odsłaniają się na zachodnim zboczu wyższego wierzchołka Paprotnej (441 m). Poprzez skalne gniazdo Kamieni Brodzińskiego ciąg ostańców zmierza w kierunku wschodnim, gdzie z pośród sosnowego młodnika wynurzają się dwie grupy skałek. Wykształceniem form zbliżone są one do zasadniczego szczytowego zgrupowania, lecz są od nich mniejsze i bardziej rozczłonkowane.
… I na kawały pękł kamienny ich miąższ
Gdy go dosięgły erozji ciosy,
Zmalały w rumosz, i nikną wciąż
Starte na pyły skalne kolosy.
Kamienie Brodzińskiego stanowią grupę 9-ciu ostańców wierzchowinowych, wykształcone są one w postaci baszt, ambon, grzybów, występów i progów. Warstwy piaskowca sięgają 3 m miąższości, a w jego spoiwie znajdują się ziarna kwarcu, białego skalenia i płatki miki. Ostańce charakteryzują się ciekawą mikrorzeźbą powierzchni, cechuje je zmienność litologiczna i różnorodność warstwowania osadu.
Wśród „Kamieni Brodzińskiego” wyróżnia się tzw. „Wielki Kamień”, czyli baszta zajmująca szczyt wzgórza. Potężna bryła skałki sięga wysokości 10 m, a jej długość 16 m. Nie brak w tej grupie skałek również grzybów, jako form będących wynikiem zróżnicowanej odporności poszczególnych warstw piaskowca. Grzyby, a jest ich trzy, znajdują się po zachodniej stronie wzgórza, około 30 m poniżej „Wielkiego Kamienia”. Grzyby stoją w zwartej grupie, czym wyraźnie sugerują swą wcześniejszą formę monolitu. Ich trzony utworzone są w mniej odpornym na wietrzeniu piaskowcu, są silnie urzeźbione, tworzące nawet formę głębokiej niszy (pieczary). Na ich ścianach występują rzadkie struktury arkadowe i komórkowe. Warto zwrócić uwagę na kapelusze dwóch grzybów wysuniętych na południe, otóż zauważyć można na ich południowych brzegach wyraźne płaszczyzny przełomów, szczególnie czytelnie obraz ten prezentuje się w warstwie czapy grzyba zajmującego w tej trójce, południowo – zachodnią pozycję. Z oglądu jednoznacznie wynika, iż nastąpiło odłamanie części ławicy stropowej w obrębie przewieszonych partii.
Wędrując po lesie porastającym wzgórze i wśród skalnych ostańców, doświadczyć czasem możemy niezwykłych doznać. To zdarzyć się może tylko tu, na Paprotnej Górze, choć nie każdemu.
… Słychać gadanie, lecz skąd się niesie? Może to wiater duje po lesie,
Może to piasku ziarenka kruche taką tu czynią dziś zawieruche?
Objawiają się bowiem tu siły tajemne, które drzemią ponoć ukryte w kamiennym wnętrzu ostańców. Wierzyć, nie wierzyć?, spróbować warto, może łatwiej będzie wtedy zrozumieć emocje jakie towarzyszą zwiedzaniu „Kamieni Brodzińskiego” i powodzeniem jakim się cieszą, bo może działają tu siły przyciągania? Skalne wzgórze przenika jak mówią radiesteci pozytywne promieniowanie oddziaływujące swą energetyczną mocą przynależną szczególnie wyróżnionym osobom i miejscom. „Kamienie Brodzińskiego”, a zwłaszcza grupa skałek „Grzybów” znajdują się w strumieniu mocnej energii. Siły płynące z tego źródła działają ponoć kojąco na zmęczenie i choroby cywilizacyjne. A zatem …
Trzeba przyznać, że jak na jedną górę to emocji wiele, a więc czyż nie jest to góra osobliwa?
c.d.n.
Tekst i zdjęcia: Czesław Anioł
