Król Polski w latach 1333 – 1370. Zasługi jakie wniósł król Kazimierz zwany Wielkim są dla wielu obszarów kraju bezsporne. Współczesny królowi Janko z Czarnkowa, polski kronikarz i podkanclerzy koronny opisując czasy panowania Kazimierza Wielkiego zanotował:
„Królewską uwieńczony koroną rządził on powierzonym mu przez Boga państwem i narodem dzielnie i z pożytkiem”.
W Lipnicy istnieje żywa pamięć monarszej łaski, którą obdarzał miasto. Wątek historii o królu wspierającym handel i mieszczaństwo lipnickie trwale wpisał się w miejscową tradycję.
Cel jeden królowi przyświecał –
Lipnicy sławy przysporzyć,
Mieszczanom król to obiecał
By handel z rzemiosłem tu stworzyć.
Kazimierzowi Wielkiemu przypisuje się otoczenie Lipnicy murami obronnymi, choć nie ma na to jednoznacznych dowodów, powszechna wiara w dokonania króla na tym polu jest jednak wciąż silna. Czyż mógł … zostawiając Polskę murowaną, nie obmurować Lipnicy?. Być może miał jedynie zamiar otoczyć swe królewskiego miasto murami, nie zdążył?
Był za to król z pewnością fundatorem pierwszej w dziejach Lipnicy budowli murowanej (akt erekcyjny z dnia 1 lipca 1363 r., to okazały kamienny kościół ze strzelistą wieżycą noszący imię św. Andrzeja. Sądzi się, iż gotycka figurka Matki Bożej zwana Madonną Lipnicką też jest jego fundacją.
Lata królowania Kazimierza Wielkiego, to dla Lipnicy okres kształtowania się samorządu miejskiego i wdrażania prawodawstwa ukształtowanego na prawie średzkim. Okres panowania króla, to także rosnące znaczenie traktu handlowego przez Lipnicę zwanego szlakiem węgierskim. Przyniósł on dla królewskiego miasta wymierne korzyści płynące z handlu i opłat kupieckich wnoszonych na jego rzecz. Reforma sądownictwa dokonana przez króla, a to powołanie w Krakowie w miejsce prawa dotychczasowego Sądu Wyższego Prawa Niemieckiego (Magdeburskiego), wyniosło Lipnicę do statusu miast reprezentowanych w tym Sądzie. Wójt lipnicki był w nim reprezentantem miasta, jako jednego z najważniejszych ówcześnie w Małopolsce.
Wyrazem pamięci i wdzięczności dla króla ze strony lipniczan, jest okazała płaskorzeźba jaka widnieje na trzonie kapliczki poświęconej św. Florianowi.
Płaskorzeźba króla wyryta w cokole,
Kazimierza Wielkiego uwiecznione cienie,
Patrzy na swe miasto, co przed nim na dole,
Kamienna postać, kamienne spojrzenie.
Kazimierz Wielki zapisał się też w historii jednej ze wsi wchodzącej w skład lipnickiej gminy, a wcześniej starostwa niegrodowego, chodzi o Borówną. W 1342 roku wydał bowiem król akt lokacyjny zezwalającym Wojsławowi z rodu Gryfitów założenie wsi na prawie średzkim. Dokument podaje, iż lokuje się ją w lesie Borówna przylegającym do królewskiego miasta Lipnica.
oprac. Czesław Anioł.
