Z historii i legendy – Kolumny lotników (4)

Kolumna w Nowym Wiśniczu

Trzecią z kolumn szukać należy w Nowym Wiśniczu, ale patrząc na datę budowy była z nich pierwszą. Zlokalizowana jest przy budynku Liceum Sztuk Plastycznych. Dawniej (od 1912 r.) mieścił się tu Sąd Powiatowy (później Sąd Grodzki). Z chwilą wybudowania tego gmachu, stojąca tu przedtem kolumna została nieco przesunięta na wschód i zajmuje teraz miejsce bezpośrednio przy zakręcie drogi biegnącej z Bochni do Nowego Wiśnicza. Ideę budowy kolumn z krzyżem, owych „kolumn lotników” zapoczątkował Stanisław Lubomirski, wzorował się na warszawskiej kolumnie króla Zygmunta III Wazy. Kolumna ufundowana została w 25-tą rocznicę zwycięstwa chocimskiego, do którego w walnym stopniu się przyczynił. Chciał być może tym pomnikiem i stosownym napisem, podkreślić swoje zasługi chocimskie kreując się na obrońcę chrześcijaństwa. Odsłonięcie kolumny zbiegło się z wizytą w Wiśniczu króla Władysława IV (fundatora warszawskiej kolumny z pomnikiem swego ojca). Wysoki słup kolumny zwieńczony jest żelaznym krzyżem, pod nim wyryty jest napis: „In signum crusis, Christe salva nos” co znaczy: „W znaku krzyża Chryste wybaw nas”. Na postumencie kolumny wykuta jest też data:

„Anno Domini 1646 die 6 November – Laudate Dominum omnes gentes”, czyli:„ Roku Pańskiego 1646, 6 listopada – Chwalcie Pana wszystkie ludy”.

Kolumna swą rzadką jak na owe czasy i miejsce formą architektoniczną, wskazuje na hojność fundatora. Lubomirski będący ówcześnie jedną głównych postaci Rzeczypospolitej, starał się podkreślać poprzez swoje rozliczne, a wykwintne stylowo budowle sakralne i świeckie, swoją pozycję w państwie.

Kolumna wiśnicka ma też swoje inne przesłanie, otóż kolejny napis mieszczący się na bazie kolumny, informuje o relikwiach umieszczonych pod płaskorzeźbą:

„ reliquiae inclusae in hac effigie effigie crucifixi Christi , a więc: S. Priscae, vir Mart/ynis, S. Valent Mar., S. Floriani Mar., S. Perpetuae Mar., S. Agnus Dei. 

Te relikwie zamurowane w wiśnickiej kolumnie wskazują na związek kolumny z grzebaliskiem epidemiologicznym, bowiem umieszczano tam relikwie by stawały się zaporą, ochroną, przed ewentualnymi zagrożeniami ze strony morowego powietrza. W tym czasie nie biegła tędy droga i nie był to już obszar miasta. Trzeba dodać, iż okolice kolumny były też niegdyś miejscem straceń skazanych na śmierć i ich tu z pewnością też chowano. Wiśnicka kolumna jest drugą, gdzie napis informuje o relikwiach w nich zamurowanych.

c.d.n.

Tekst i zdjęcia: Czesław Anioł